Milieuvriendelijke antifouling
Sinds kort is er een nieuwe voorlichtingscampagne over antifouling gestart. Er staat namelijk een hoge boete op “foute” antifouling. Watersporters gebruiken nog veel te vaak middelen om de aangroei (fouling) van hun boot tegen te gaan, die verboden zijn in Nederland. Dit is niet verrassend; het is erg onduidelijk geworden wat nu eigenlijk wel en niet mag en wat eventuele milieuvriendelijke antifouling alternatieven zouden kunnen zijn. In dit artikel bespreken wij milieuvriendelijke antifouling en de regelgeving hierover in Nederland.
Belang van antifouling en diens effecten op het watermilieu
Ga direct naar:
Antifouling is essentieel om aan te brengen op het onderwaterschip, omdat dit ervoor zorgt dat de aangroei van organismen zich niet op het schip kan hechten. Het niet aanbrengen van antifouling kan nadelige gevolgen hebben, zoals de aantasting van de onderlagen, een verminderde levensduur en waarde van het schip en een verlies van snelheid. Daarom is het belangrijk om altijd een antifouling aan te brengen.
Antifouling gaat niet alleen de aangroei van organismen tegen, maar slijpt tijdens het varen telkens een klein beetje af. Door de slijping komt de biocide koper in het water terecht. Koper wordt namelijk toegevoegd in antifouling, omdat dit de aangroei van algen, wier en schelpen (voornamelijk het geval in zout water) tegengaat. Het probleem is dat koper schadelijk is voor het watermilieu, omdat dit een hoog gehalte giftig is voor bacteriën, algen en dieren. Er bestaat ook een kopervrije antifouling, maar die bevat vaak andere stoffen zoals zink. Ook zink is niet milieuvriendelijk, omdat dit in een bepaalde hoeveelheid schadelijk is voor planten en dieren. Zink kan namelijk de zuurheid van water vergroten en ervoor zorgen dat rivieren zink bevattend slib afzetten.
Zo kan het ook: natuurlijke antifouling, gewonnen uit schaaldieren
Om deze reden is recentelijk een volledig natuurvriendelijke antifouling ontwikkeld door onderzoekers aan de universiteit van Gent. Deze antifouling is niet op basis van koper of tin, maar op basis van chitosan. Deze volledig biologische stof doodt bacteriën en schimmels en wordt gewonnen uit de resten van schaaldieren. Natuurlijke antifouling zou in staat moeten zijn om de aangroei van mosselen, algen en zeepokken tegen te gaan. Op dit moment wordt de coating getest op een zeilboot die een reis om de wereld maakt.
Uniek in de wereld van antifouling, want het is in de meeste gevallen schadelijk voor het milieu. Daarom is er bijvoorbeeld ook een nieuwe voorlichtingscampagne over antifouling gestart. Deze campagne richt zich op het maken van nieuwe keuzes voor onderwaterverf die goed werkt en beter is voor het milieu. Maar hoe zit het eigenlijk met de regelgeving van foute antifouling in Nederland en in de rest van Europa?
Nederlandse regelgeving over antifouling
DeNederlandse regelgeving is ook voor touristen interessant; veel buitenlanders komen met de boot.
Eind 2014 zijn er een aantal toelatingen van antifoulings komen te vervallen. Zonder een dergelijke toelating mag een antifouling niet verkocht noch aangebracht worden. Dit kan namelijk een boete opleveren van €2500 euro. Daarnaast moet de laag weer verwijderd worden.
In Nederland mogen alleen gewasbeschermingsmiddelen en biociden worden gebruikt, verhandeld of in voorraad worden gehouden die zijn toegelaten op grond van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Wgb) van oktober 2007. Hierbij worden de mogelijke risico’s voor mens, dier en milieu beoordeeld.
Antifoulings worden geclassificeerd als biociden/pesticiden. Biocidevrije onderwaterverven vallen niet onder deze classificatie. Antifoulings moeten worden beoordeeld. Toegelaten producten worden voorzien van een toelatingsnummer. Het CTGB (zie onder) beoordeelt de werkzame stoffen in de antifouling, de belasting van het milieu en de aspecten bij het aanbrengen. Bij de beoordeling wordt ook meegenomen dat pleziervaartuigen de meeste tijd in de haven liggen, terwijl de beroepsvaart veel meer vaart. Registratie wordt alleen verleend als de uitkomst van een volledige milieurisicobeoordeling bevestigt dat het product veilig kan worden gebruikt.
Momenteel verbiedt het IMO-AFS verdrag (Internationaal Verdrag inzake de beperking van schadelijke aangroeiwerende verfsystemen op schepen) het gebruik en de aanwezigheid van TBT (tri-butyl tin) antifoulings op de romp van schepen.
Welke middelen mag je officieel aanbrengen?
Welke middelen zijn toegelaten, wordt bepaald door het College Toelating Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB). Het College bestaat uit onafhankelijke deskundigen en wordt ondersteund door een Collegesecretariaat, dat beslissingen wetenschappelijk en administratief voorbereidt. Het Ctgb wordt aangestuurd door de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (gewasbeschermingsmiddelen) en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (biociden).
Het College heeft bepaald dat bootbezitters tot 1 november 2014 koperhoudende antifouling konden gebruiken in de pleziervaart. Dat geldt ook voor relatief hogere koperpercentages. Eind 2014 zijn daarom een aantal toelatingen van Antifoulings vervallen. Zonder toelating mag een Antifouling niet meer verkocht (en aangebracht) worden.
Hieronder hebben geven we een aantal voorbeelden van toegestane antifouling:
Toegestane antifouling producten
Zachte antifouling
Koperhoudende antifouling
Harde antifouling
Biocidevrije antifouling
Nieuw: Nano coating
Regelgeving in Europa en boete bij verboden antifouling
De regelgeving van antifouling is buiten Nederland vaak soepeler. Maar ook voor buitenlandse boten is de Nederlandse regelgeving niet hetzelfde als voor Nederlandse boten. Toeristische boten mogen namelijk gewoon met verboden antifouling op de Nederlandse wateren komen, mits deze antifouling in het land van herkomst wel toegestaan is.
Pas op het moment dat de antifouling in Nederland op de boot is aangebracht, is het strafbaar. Daarentegen geldt wel dat een in Nederland geregistreerde boot onder de Nederlandse wetgeving valt. Antifouling over de grens aanbrengen is daarom strafbaar. Bij een controle riskeert u in dat geval een boete van € 2500,00 en moet de laag weer worden afgehaald met de kosten van dien. Kortom, de Nederlandse wetgeving is alleen toepasbaar op Nederland en op in Nederland geregistreerde boten in het buitenland.
Verboden antifouling op internet
Veel verboden middelen zijn legaal te koop via internet. Het gaat vaak om antifoulings die wel een toelating hebben voor de beroepsvaart, maar niet voor pleziervaart. Het gebruik hiervan op een plezierjacht/boot is strafbaar.
Waarom is milieuvriendelijke antifouling niet standaard?
Zo ziet een boot zonder antifouling na enige tijd eruit.
Antifouling is verf die ervoor zorgt dat er geen wieren, algen en mosselen aan de onderzijde van een boot kunnen groeien wanneer die in het water ligt. De koperverbinding (biocide) in de verf zorgt hiervoor. De meest gebruikte antifouling (‘zelfslijpende’) gaat niet alleen de aangroei tegen, maar slijpt tijdens het varen ook af. Ook tijdens het stilliggen komt er wat koper in het water, doordat de verf ‘uitloogt’ (het koper laat uit de verf los). In beide gevallen komt er koper en zink in het water terecht. Eventuele aangroei gaat ook mee los. Het is daarmee een relatief goedkope en effectieve manier van aangroei weren.
Koper en zink zijn in hogere concentraties giftig voor planten en dieren. In veel oppervlaktewateren in Nederland zijn de concentraties van de metalen koper en zink hoger dan de wettelijke normen, onder andere door antifouling. Dit is zeer belastend voor het watermilieu. Daarom is het beter voor het milieu om zo min mogelijk verf met koper of zink te gebruiken.
Direct Antifouling coatings kopen?
Vandaag besteld = Snel, Voordelig en Veilig verzonden via een van deze webwinkels:
Milieuvriendelijke antifouling alternatieven
Er zijn een aantal alternatieven op de markt die milieuvriendelijk zijn maar let dan wel goed op op dat er geen zink in zit. Zink is officieel geen antifouling, maar is net als antifouling milieubelastend. Op het etiket staat dan bijvoorbeeld ‘kopervrij’ of ‘zonder biocide’. Dat betekent echter niet dat deze verf wel milieuvriendelijk is. Controleer het etiket op de vermelding van zink(oxide), en let op termen als ‘zelfslijpend’, ‘eroderend’ of ‘polijstend’.
Een alternatief voor milieu onvriendelijke antifouling is bijvoorbeeld de harde non-stick coating of de harde verf op basis van epoxy (tweecomponentenlak). Deze kunt u makkelijk schoonborstelen of schoonspuiten. Dit alternatief kan prima gebruikt worden voor zoet water.
Ook is het handig om alleen antifouling te gebruiken die bestemd is voor particulieren. Dit kunt u zien aan de ‘niet-professioneel’-aanduiding op de verpakking. Andere milieuvriendelijke producten staan aangegeven in het schema hieronder.
| Antifouling Alternatief | ProductNAAM | BIJZONDERHEDEN | PRIJS |
|---|---|---|---|
| Siliconenbasis | Neosil | Geen metalen en biociden; 10 jaar werkzaam; geen doe-het-zelf product | € 190,- per m2 |
| Wrapping | Finsulate | Zelfklevend folie; zeer geschikt voor lang stilliggende boten | Op aanvraag |
| Foul release | Intersleek Pro | Koper- en biocidevrij; geen doe-het-zelf product | Op aanvraag |
| Ultrasound | LG Sonic | Ultrasone technologie | Op aanvraag |
| Foul release | Werdol Kopervrij | Harde kopervrije antifouling | €23,49 0,75 liter |
| Foul release | Ecospeed | Ultrasterke laag; geen metalen en biociden; geen doe-het-zelf product | Op aanvraag |
| Foul release | Bioclean | Biocidevrij | Op aanvraag |
Het zoeken naar een alternatief is verder ook een kwestie van proberen. Had u vorig seizoen bijvoorbeeld weinig aangroei? Dan kunt u het dit jaar eens proberen met de oude laag antifouling, of kiezen voor een verfsoort zonder koper of zink. Gebruikt u de boot weinig, bijvoorbeeld vooral tijdens vakanties? Overweeg dan bijvoorbeeld om geen vaste ligplaats te nemen, maar de boot boven water te stallen.
Finsulate & Nautical foil (shipwrapping)
Een nieuw alternatief voor verf of coating is een zelfklevende folie met kleine stekeltjes erop (3 mm lang) zoals Finsulate of Nautical foil. Schelpen en wat grotere algen kunnen zich daar niet aan vasthouden. De folie is in aanschaf duurder dan antifouling coating, maar doordat hij minimaal 5 jaar meegaat is de prijs vergelijkbaar. De folie moet echter wel door een bedrijf aangebracht worden.
Oorspronkelijk richtte Finsulate zich met name op de beroepsvaart, waar het product bekendheid kreeg als Micanti Antifouling. In deze eerste fase is ook de tijd genomen om producten te ontwikkelen die geschikt zijn voor de pleziervaart. Daardoor zijn er sinds 2017 twee producten op de markt voor pleziervaart.
Beste meneer/mevrouw,
In het vroeg voorjaar van volgend jaar willen wij een informatiebijeenkomst beleggen over het behandelen van onze zeilschepen met antifouling. Wij zijn dan in het bijzonder geinteresseerd in milieuvriendelijke alternatieven. Bent u bereid om op een avond over uw product informatie te komen verschaffen?